پژوهش عملي و كاربردي در آموزش و پرورش بيش از پيش مورد توجه قرار گرفته ، يكي از دغدغه هاي كارگزاران و سياستگذاران آموزشي گسترش پژوهش به ويژه پژوهش مشاركتي در درون مدرسه وكلاس است. درس پژوهي (LESSON STUDY) در واقع روش پژوهشي مشاركتي معلمان در كلاس درس است كه از آن به عنوان سودمند‌ترين، كاربردي‌ترين و مؤثرترين برنامه پرورش حرفه‌اي معلمان در مدارس ژاپن ياد شده است (سركار آراني ،1378: 61) . درس پژوهي و فرآيند پژوهش و فرآيند پژوهش مشاركتي مثل اقدام پژوهي (Action Research) معلمان در طراحي ، اجرا (Do) و ارزيابي فرصت مي يابند تا بايكديگر همكاري، همياري و مشاركت كنند و مسائل درون مدرسه و كلاس را بكاوند ، جوابي بيابند و آنرا در عمل بكار ببندند و در پايان ارزيابي گروهي از عمل آموزشي يكديگر داشته باشند . در درس پژوهي و اقدام پژوهي ، معلمان به شيوه كارگروهي تمرين مي كنند ، ديدگاه‌هاي خود را تبادل و تعامل مي كنند و از يكديگر مي آموزند ، در درس پژوهي بيش از اينكه معلمان مباني نظري آموزش و يادگيري را بياموزند ، مهارت‌هاي علمي و كاربردي مربوط به فرآيند ياددهي–يادگيري( آموزش )، ارزيابي روش‌هاي تدريس ، خود ارزيابي ، فعاليت هاي آموزشي را ميآموزند . معلمان مباحث گروهي موضوع مورد پژوهش را انتخاب كرده و به صورت مشاركتي و در گروه ، طرح پژوهش مربوط به آن را تهيه مي نمايد . درس پژوهي مثل اقدام پژوهي به شيوه مشاركتي به ارزيابي دقيق فعاليت هاي آموزشي ا نجام شده در ارتباط با موضوع مورد نظر مي‌پردازد. در اين شيوه دانش آموزان را در پژوهش خود سهيم و در واقع در حين عمل پژوهش مي كند ( سركار آراني ، 1378: 62) . در درس پژوهي كه در مدرسه و كلاس است، بيشتر بر مسائل آموزشي درس و كلاس تمركز دارند و به جنبه‌هاي جزئي و كاربردي در كلاس تمركز دارد.
درس پژوهي ( كه سركار آراني ، آنرا "پژوهش مشاركتي معلمان در كلاس درس" آورده است ) مثل اقدام پژوهي، پژوهش‌حين عمل است كه مي‌تواند تأثير بسياري در بهبود كيفيت كاري، آموزش درمدرسه و پرورش حرفه‌اي معلمان داشته باشد . در اين بخش ابتدا به تفاوت‌هاي درس پژوهي و اقدام پژوهي نگاه مي‌كنيم ، بعد، شباهت‌ها آنرا مي آوريم:
تفاوت هاي درس پژوهي و اقدام پژوهي
|
درس پژوهي
|
|
اقدام پژوهي
|
|
درس پژوهي نقطه عزيمت عمل است
|
|
اقدام پژوهي عزيمت تئوري و عمل
|
|
هدف درس پژوهي، پرورش حرفه‌اي معلم است
|
|
هدف اقدام پژوهي ، انجام پژوهش در حين عمل
|
|
ماهيت درس پژوهي بازانديشي (تفكر ) است
|
|
ماهيت اقدام پژوهي تفسير داده ها
|
|
بهسازي كلاس درس
|
|
بهسازي فرآيند آموزش و نتيجه بهتر
|
|
درس پژوهي فقط در كلاس و مدرسه قابل اجرا است
|
|
|
اقدام پژوهي‌در‌همه‌جا ،هر سازماني قابل اجرا است
|
|
درس‌پژوهي‌بيشتر ارگانيك‌و كمتر سيستماتيك است
|
|
|
اقدام پژوهي بيشتر سيستماتيك است
|
|
درس پژوهي خيلي جزئي و محدود است
|
|
|
اقدام پژوهي گسترده است
|
|
درس پژوهي گروهي (تيمي ) است
|
|
|
اقدام پژوهي فردي هم مي‌شود اجرا شود
|
|
درس پژوهي‌يا طرح درس وراهنمايي‌عمل‌خاصي است
|
|
|
راهنمايي عمل خاصي ندارد
|
|
تاكيد بر غني سازي فرآيند آموزش و يادگيري است
|
|
|
شناخت مسأله و بهسازي عمل درمدرسه و سازمان‌هاي مختلف مورد توجه است
|
|
برنامه درسي مورد توجه است
|
|
|
شناخت مسأله وكاربرد يافته درمحل كار، مورد توجه است
|
|
درس پژوهي مبتني بر برنامه درسي است
|
|
|
اقدام پژوهي به برنامه درسي، كاري ندارد
|
|
هدف اساسي يادگيري معلم است
|
|
|
هدف‌عمده‌شناسايي و حل كاربرد‌آن در عمل‌است
|
شباهت هاي درس پژوهي و اقدام پژوهي :
1- هر دو (درس پژوهي و اقدام پژوهي) به توسعه و پرورش حرفه‌اي كمك مي كند .
2- هر دو (درس پژوهي و اقدام پژوهي) مشاركتي است.
3- هر دو (درس پژوهي و اقدام پژوهي) گروهي (تيمي) است ( تاكيد بر كار جمعي).
4- هر دو (درس پژوهي و اقدام پژوهي) چرخه‌اي ( گردشي) است .
5- هر دو (درس پژوهي و اقدام پژوهي) توسط معلم شروع مي شود .
6- هر دو (درس پژوهي و اقدام پژوهي)، پژوهشي است با سئوال و مسأله‌اي شروع مي شود.
7- هر دو (درس پژوهي و اقدام پژوهي) به ترويج و گسترش علم كمك مي كند .
8- هر دو (درس پژوهي و اقدام پژوهي) ، معلم تازه كار و با سابقه را در كنار هم براي هم آموزي و از دگرآموزي دعوت مي كند.
9- هر دو (درس پژوهي و اقدام پژوهي) نيازمند نقادي فعال و متفكرانه است ( تفكر انتقادي ).
10-هر دو (درس پژوهي و اقدام پژوهي)، زمان و نتيجه (هر دو )مهم است .
11- هر دو (درس پژوهي و اقدام پژوهي)، تمركز در مسائل واقعي مدرسه و كلاس است .
12- هر دو (درس پژوهي و اقدام پژوهي)، كاربرد يافته و نتايج در عمل بكار گرفته مي‌شود .
درس پژوهي : رويكرد نو در پژوهش مشاركتي معلمان
پژوهش‌هاي بين&z
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت: